Lees nu een fragment uit 'Yellowface'
Op de avond dat Athena voor mijn ogen sterft, vieren we haar televisiedeal met Netflix.
Allereerst moet je, voor een goed begrip van het verhaal, twee dingen over Athena weten.
Om te beginnen heeft ze alles: rechtstreeks vanuit de universiteit een deal voor meerdere boeken met een grote uitgeverij, een master van de universiteit met de enige cursus creatief schrijven waarvan iedereen gehoord heeft, een cv vol prestigieuze artist residencies en een lijst van nominaties voor prijzen waar je u tegen zegt. Op haar zevenentwintigste heeft ze drie romans gepubliceerd, de ene roman een nog groter succes dan de andere. De Netflix-deal zette Athena’s leven niet op zijn kop, het was gewoon een zoveelste pluim op haar hoed, een van de extraatjes op de weg naar de literaire sterrenstatus die ze sinds ze is afgestudeerd in sneltreinvaart aflegt.
En vervolgens heeft ze, misschien als gevolg van bovengenoemde feiten, bijna geen vrienden. Schrijvers van onze leeftijd – jong, ambitieus, veelbelovend en nog net aan de goede kant van de dertig – zijn er in overvloed. Op alle sociale media vind je dit soort kliekjes – schrijvers die dwepen met elkaars niet-gepubliceerde manuscripten (WAANZINNIG GOED WERK!), zich luidkeels laten horen bij de onthulling van een omslag (DIT IS ECHT TE MOOI! DODELIJK!), en die selfies posten van groepjes die zich her en der in de wereld bij literaire bijeenkomsten ophouden. Maar op de foto’s van Athena’s Instagram staat alleen zij. Via Twitter informeert ze haar zeventigduizend volgers hoe ze vordert met haar werk en onthaalt ze hen op haar grapjes, maar heel zelden tagt ze anderen. Ze doet niet aan namedropping, schrijft geen flapteksten of aanbevelingen voor boeken van collega’s, en geeft geen publieke schouderklopjes op die ostentatieve, wanhopige manier die schrijvers aan het begin van hun carrière eigen is. In al die tijd dat ik haar ken, was ik de enige aan wie ze refereerde als een goede vriendin.
Vroeger dacht ik dat ze gewoon gereserveerd was. Maar Athena is zo idioot en belachelijk succesvol dat ze zich natuurlijk niet wil afgeven met gewone stervelingen. Athena praat vermoedelijk alleen met houders van een blauw vinkje en collega-auteurs van bestsellers, die haar onderhouden met hun exclusieve opmerkingen over de moderne samenleving. Athena heeft geen tijd om vrienden te maken onder het proletariaat.
In de afgelopen jaren heb ik echter een andere theorie ontwikkeld, en dat is dat iedereen haar net zo onuitstaanbaar vindt als ik haar vind. Het is per slot van rekening niet te doen om bevriend te zijn met iemand die jou in letterlijk alles overtroeft. Waarschijnlijk kan niemand Athena uitstaan omdat het onverdraaglijk is om voortdurend haar mindere te zijn. Waarschijnlijk zit ik hier alleen maar omdat ik zo’n zielenpoot ben.
Dus zijn het die avond alleen Athena en ik in die luidruchtige, veel te dure rooftopbar in Georgetown. Ze slaat cocktails achterover alsof ze absoluut moet bewijzen dat ze zich uitstekend vermaakt, en ik drink om het kreng in mij, dat haar het liefst dood zou wensen, tot zwijgen te brengen.
Athena en ik raakten alleen maar toevallig bevriend. Als eerstejaars woonden we in Yale op dezelfde etage, en omdat we allebei vanaf de dag dat we bewust van onszelf waren wisten dat we schrijvers wilden worden, volgden we als jongerejaars dezelfde werkcolleges creatief schrijven. In het begin van onze carrière publiceerden we allebei korte verhalen in hetzelfde literaire tijdschrift. En enkele jaren nadat we afgestudeerd waren, verhuisden we naar dezelfde stad – Athena verhuisde voor een prestigieuze beurs in Georgetown, waar de Engelse faculteit dusdanig onder de indruk was, zo werd beweerd, van een gastcollege dat ze aan de American University gaf, dat die voor haar speciaal een vakgroep creatief schrijven in het leven riep, en ik verhuisde omdat de nicht van mijn moeder in Rosslyn een appartement bezat, dat ze me verhuurde tegen betaling van gas, water, elektra en servicekosten, als ik maar wel haar planten water gaf. We hadden nooit zoiets als een vorm van geestverwantschap, of een diep, bindend trauma gevoeld – we bevonden ons gewoon altijd op dezelfde plek, waar we hetzelfde deden, en dus was het handig om aardig voor elkaar te zijn.
Maar ondanks onze start op dezelfde plek – Inleiding tot het Korte Verhaal van professor Nathalia Gaines – gingen onze carrières, nadat we afgestudeerd waren, in compleet verschillende richtingen.
Ik schreef mijn eerste roman in een vlaag van inspiratie tijdens een jaar waarin ik me dood verveelde als werknemer bij Teach forAmerica. Elke dag schreef ik nadat ik van mijn werk thuiskwam nauwgezet het verhaal op dat ik vanaf mijn jeugd wilde vertellen: een rijk gedetailleerd en enigszins magisch coming of age-verhaal over verdriet, verlies en zusterschap met de titel Over the Sycamore. Nadat ik tevergeefs bijna vijftig agenten had aangeschreven werd het boek tijdens een oproep om werk in te zenden opgepikt door een kleine uitgeverij met de naam Evermore. Destijds was het voorschot in mijn ogen een idioot bedrag – tienduizend dollar vooraf en royalty’s die uitgekeerd zouden worden als ik mijn voorschot had terugverdiend – maar toen wist ik nog niet dat Athena een zescijferig bedrag had gekregen voor haar debuutroman bij Penguin Random House.
Drie maanden voordat mijn boek gedrukt zou worden, ging Evermore over de kop. Ik kreeg de rechten terug. Wonder boven wonder verkocht mijn literair agent – die mij had gecontracteerd na Evermores aanvankelijke aanbod – de rechten opnieuw aan een van de Grote Vijf uitgeverijen voor een voorschot van vijfentwintigduizend dollar; een ‘aardige deal’ stond er in de aankondiging op de Publishers Marketplace. Eindelijk leek ik Het Gemaakt Te Hebben, leken al mijn dromen over roem en succes op het punt uit te komen, totdat de lanceerdatum van mijn boek naderbij kwam, en de eerste druk van tienduizend exemplaren werd verlaagd tot vijfduizend, mijn zes-stedenpromotietournee werd gereduceerd tot drie boekhandels in het grootstedelijke gebied van Washington dc, en de beloofde aanbevelingen van beroemde schrijvers achterwege bleven. Er kwam nooit een tweede druk. Ik verkocht in totaal tweeduizend, misschien drieduizend exemplaren. Mijn redacteur werd ontslagen tijdens zo’n publicatiekrimp die bij elke economische dip plaatsvindt, en ik werd doorgeschoven naar een kerel die Garrett heet en die tot op heden zo weinig interesse heeft getoond om het boek te steunen dat ik me vaak afvraag of hij me niet gewoon volslagen vergeten is.
Maar dat is de gewone gang van zaken, vertelde iedereen me. Iedereen heeft een lullige debuutervaring. Zo zijn Uitgevers Nu Eenmaal. Het is altijd chaos in New York, alle redacteuren en pr-mensen zijn overwerkt en onderbetaald, en vergissingen worden altijd gemaakt. Het gras is nooit groener bij de buurman. Iedere auteur heeft een haat-liefdeverhouding met zijn/haar imprint. Assepoester-verhalen bestaan niet – alleen hard werken, doorzetten en steeds weer opnieuw proberen de hoofdprijs te winnen.
Maar waarom bereiken sommige mensen bij hun eerste poging meteen de status van ster? Zes maanden voordat Athena’s debuutroman uitkwam, stond er een grote sexy foto van haar in een breed gelezen uitgeverstijdschrift met als onderschrift ‘jongste schrijf-wonder vertelt ons de hoognodige aapi*-verhalen’. Ze verkocht haar rechten aan dertig landen. Haar debuut werd met luid gejuich van de kritiek in bladen als de New Yorker en de New York Times ontvangen, en stond wekenlang bovenaan elke bestsellerlijst. Het prijzencircuit het jaar erop was een uitgemaakte zaak. Athena’s debuut – Stem en Echo, over een Chinees-Amerikaans meisje dat alle geesten van de overleden vrouwen in haar familie kan oproepen – was zo’n zeldzame roman die volmaakt de lijn tussen speculatieve en commerciële fictie volgt, en zo accumuleerde ze nominaties voor de Booker-, Nebula-, Hugo- en World Fantasy-prijzen, waarvan ze er twee won. En dat was nog maar drie jaar geleden. Sindsdien heeft ze nog twee boeken gepubliceerd en men is unaniem van oordeel dat ze alleen maar veel beter is geworden.
Niet dat Athena geen talent heeft. Ze is een verdomd góéie schrijfster – ik heb al haar werk gelezen, en ik ben niet zo jaloers dat ik geen goed boek herken als ik het lees. Maar Athena’s glamour betreft duidelijk niet wat ze schrijft. Het betreft háár. Athena Liu is gewoon fokking cool. Zelfs haar naam – Athena Ling En Liu – is cool. Goed gedaan, meneer en mevrouw Liu, deze perfect gekozen combinatie van klassiek en exotisch. Geboren in Hongkong, opgegroeid tussen Sydney en New York, opgeleid op Britse kostscholen waar ze zich haar bekakte, onnavolgbare accent eigen maakte; lang en superslank, met de elegantie die alle voormalige ballet danseressen eigen is, porseleinbleek en begiftigd met die enorme, lange met wimpers gesierde bruine ogen waardoor ze eruitziet als een Chinese Anne Hathaway (ik doe hier geen racistische uitspraak – ooit postte Athena een selfie van haar en ‘Annie’ tijdens een rode loper-event, hun vier grote reeënogen vlak naast elkaar, met het eenvoudige onderschrift: Tweeling!)
Ze is fenomenaal. Ze is letterlijk fenomenaal.
Dus krijgt Athena natuurlijk alle goede dingen, want zo gaat dat in deze business. De uitgeverswereld kiest een winnaar – iemand die er aantrekkelijk uitziet, iemand die jong en cool is en, o, we denken het allemaal, dus laten we het maar gewoon zeggen, ‘divers’ genoeg is – en voorziet deze persoon rijkelijk van geld en andere middelen. Het is zo verdomd arbitrair. Nou ja, misschien niet arbitrair, maar het hangt af van factoren die niets te maken hebben met de kracht van iemands proza. Athena – een mooie, aan Yale afgestudeerde, internationale, enigszins excentrieke vrouw van kleur – is uitgekozen door de Gevestigde Orde. Intussen ben ik alleen maar bruinogige, bruinharige, uit Philadelphia afkomstige June Hayward, en zal ik nooit Athena Liu worden, hoe hard ik ook werk en hoe goed ik ook schrijf.
Ik had verwacht dat ze zichzelf inmiddels wel uit mijn atmosfeer gelanceerd zou hebben. Maar er komen nog steeds vriendelijke app-jes – hoe gaat het schrijven vandaag? bereik je het beoogde woordenaantal? succes met je deadline! – evenals uitnodigingen: happy hour margarita’s bij El Centro, brunch bij Zaytinya, een poetry slam op U Street. Het is zo’n oppervlakkige vriendschap, waarin je het voor elkaar krijgt heel veel tijd met elkaar door te brengen zonder elkaar echt te leren kennen. Ik weet nog steeds niet of ze broers en of zussen heeft. Ze heeft nooit geïnformeerd naar mijn vriendjes. Maar we blijven met elkaar omgaan, omdat het zo handig is dat we allebei in dc wonen, en omdat het moeilijk is nieuwe vrienden te maken als je ouder wordt.
Ik weet echt niet waarom Athena mij mag. Ze omhelst me altijd als we elkaar zien. Ze liket mijn posts op sociale media minstens tweemaal per week. Minstens om de maand doen we een drankje, en meestal op haar uitnodiging. Maar ik heb geen idee wat ik haar te bieden heb – ik beschik in de verste verte niet over de populariteit of de connecties die de moeite waard zijn voor de tijd die ze met mij doorbrengt.
Diep vanbinnen heb ik altijd gedacht dat Athena op mijn gezelschap is gesteld juist omdat ik niet tegen haar op kan. Ik begrijp haar wereld, maar ik ben geen bedreiging en haar prestaties zijn zo ver buiten mijn bereik dat ze zonder enige gêne tegenover mij hoog kan opgeven over haar successen. Willen we niet allemaal een vriend of vriendin die, in de wetenschap dat het bij voorbaat een verloren zaak is, nooit jouw superioriteit zal aanvechten? Hebben we niet allemaal iemand nodig die als jouw boksbal kan fungeren?
